Bez względu na to, czy zawodowo zajmujesz się pracą fizyczną, czy tylko okazjonalnie majsterkujesz, powinieneś zawsze mieć na sobie założoną odzież roboczą BHP. Odpowiednio dobrana zminimalizuje skutki nieszczęśliwego wypadku lub całkowicie Cię przed nim ochroni.
Odzież robocza i akcesoria BHP - gdzie są konieczne
Co do zasady, pracodawca ma zapewnić swojemu pracownikowi ubranie robocze, jeśli jest on narażony na niebezpieczeństwo lub pobrudzenie swojego własnego stroju. Szczegółowe wymogi określa kodeks pracy. W szczególności warto tutaj przytoczyć artykuł 237.
Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach.
§ 1
1) jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
§ 2.
Pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.
§ 3.
Przepis § 2 nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.
§ 4.
Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z § 2, pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.
Jakie buty robocze wybrać?
Dobór odpowiednich butów roboczych jest stosunkowo prosty. Najważniejszy jest w nich Twój komfort – to właśnie w nich będziesz spędzał codziennie po kilka godzin. Dlatego nie warto zadowalać się byle czym. Tanie modele butów, nawet te, które oferują wymagane atesty bezpieczeństwa, bardzo często zapewniają tragiczny komfort użytkowania. Brak wentylacji powoduje nadmierne pocenie się stopy, a twarda cholewka potrafi obetrzeć ją do krwi. Dlatego też buty powinno się przymierzyć i pochodzić w nich przez jakiś czas. Robimy to z naszym codziennym obuwiem, więc powinniśmy też zrobić ze służbowym. Przejdźmy też do kwestii atestów. Wyróżniamy kilka klas bezpieczeństwa.
Trzy podstawowe klasy to:
- S – obuwie bezpieczne, chroni palce stopy i spełnia normę ISO 20345. Jest to najpopularniejsza i zarazem najbezpieczniejsza klasa bezpieczeństwa. Chroni palce stóp przed uderzeniami o energii wynoszącej do 200 J. Stosuje się ją w miejscach i zawodach szczególnie narażonych na wypadki.
- P – obuwie ochronne stosowane w przypadku miejsc pracy nieco mniej narażonych na niebezpieczeństwa. Posiada podnosek chroniący palce stóp przed uderzeniami o energii do 100 J. Spełnia normę PN-EN ISO 20346.
- O – obuwie zawodowe stosowane do codziennej pracy w miejscach narażonych na wypadki w małym stopniu. Nie posiada podnoska. Spełnia normę PN-EN ISO 20347.
Przyjrzyjmy się bliżej klasie S. Norma EN ISO 20345 gwarantuje, że but spełnia podstawowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa oraz posiada podnosek o wytrzymałości na uderzenia do 200 J. Jego wierzchnia część wykonana jest z materiału, który jest w stanie zapewnić odporność na uderzenie do 200 J. Wszystkie buty posiadające przedrostek S spełniają powyższą normę i posiadają podnosek.
Podział według normy ISO 20345:
- SB – obuwie spełnia podstawowe normy bezpieczeństwa i zapewnia odporność na poślizg na podłożu ceramicznym i/lub stalowym.
- S1 – but dodatkowo posiada podeszwę olejoodporną, zapewnia właściwości anty elektrostatyczne i zapewnia odpowiednią absorpcję sił w zabudowanej pięcie.
- S2 – oprócz cech klasy S1 but posiada także wierzch o małej lub zerowej przepuszczalności wody.
- S3 – oprócz cech klasy S2 but posiada także podeszwę odporną na przebicia od strony podłoża. Jest to specjalna metalowa wkładka zatopiona w podeszwie, która ochroni nas przed wbiciem się gwoździa lub innego ostrego metalu w stopę.
- S4 – but posiada cechy klasy S1 oraz jest odporny na poślizg na podłożach ceramicznych i/lub stalowych.
- S5 – but posiada cechy klasy S4 i dodatkowo zawiera wkładkę antyprzebiciową.
Do tego należy wspomnieć o normach:
- A – właściwości antyelektrostatyczne
- ESD EN 61340-5-1 – charakteryzuje się oporem w przedziale 7,5x105Ω a 3,5x107Ω
- PN-EN 50321 – zabezpiecza podczas pracy z instalacjami elektrycznymi o niskim napięciu
- HRO – odporność spodu buta na krótki kontakt z gorącym podłożem
- AN – zabezpieczenie kostki
- WR – odporność na wodę
- E – pięta buta absorbująca energię kinetyczną
- FO – olejoodporność podeszwy
- CI – ochrona przed wyziębieniem
- F/FP/FA – obuwie przeznaczone dla strażaków/dodatkowa wkładka antyprzebiciowa/dodatkowe właściwości elektrostatyczne. W ramach normy F wyróżnia się podkategorie F1, F2 i F3 charakteryzujące się stopniem odporności na zagrożenia podczas akcji ratunkowych.
Ochrona dłoni w miejscu pracy
Rękawice robocze to też odzież ochronna i należy pamiętać o ich stosowaniu. W zależności od rodzaju ochronią nasze dłonie przed różnymi zagrożeniami. Chronią też ręce przed odciskami, brudem i zapobiegają wyślizgiwaniu się narzędzi. Najprostszym ich wariantem są zwykłe rękawiczki „wampirki”. Niestety, oferują one tylko delikatną ochronę przed odciskami i nieznacznie wzmacniają siłę chwytu. Kolejnym rodzajem rękawic są rękawice robocze. Posiadają podgumowaną powierzchnię dłoni, która zapewnia pewny chwyt i minimalizuje powstawanie odcisków. Następnie warto wspomnieć o grubych rękawicach skórzanych i rękawicach monterskich. Praca w nich jest nieco utrudniona, gdyż gruba warstwa skóry (lub ekoskóry) nie przylega do dłoni tak dokładnie jak zwykła bawełna. Główną ich zaletą jest bardzo wysoka odporność na różnego rodzaju oleje. Dobrze chronią też przed zimnem i ciepłem, zapewniając bardzo dobry chwyt. Są droższe niż zwykłe rękawiczki, ale jedna para rękawic skórzanych posłuży nam przez naprawdę długi czas. Nie nabawimy się też w nich żadnych odcisków. Przejdźmy teraz do specjalistycznych wariantów. Rękawice spawalnicze spełniające normę EN 12477 ochronią nas przed wysoką temperaturą i obtarciami. Dodatkowo wyróżnia się normy PN-EN 388 oraz PN-EN 407. Pierwsza zapewnia ochronę głównie mechaniczną, natomiast druga chroni przed przypadkowymi odpryskami gorącego metalu lub półproduktów powstałych w wyniku spawania. Rękawice spawalnicze typu A zapewniają ochronę, ale mocno utrudniają precyzyjne ruchy dłonią. Rękawice spawalnicze typu B dodatkowo oferują dużą swobodę ruchów dłonią. Są najczęściej stosowane podczas spawania metodą TIG. Kolejnym przykładem specjalistycznych rękawic są te przeznaczone dla drwali. Jeśli spełniają normę PN-EN 381-7, to ochronią nasze dłonie przed wypadkiem spowodowanym przez piłę łańcuchową. Dodatkowe normy bezpieczeństwa często spotkane to:
- PN-EN 511 – rękawice chroniące przed wyziębieniem dłoni
- PN-EN 407 – rękawice chroniące przed gorącem (krótkotrwała ekspozycja na temperatury od 100°C do 500°C w zależności od poziomu normy)
- PN-EN 659+A1 – rękawice dla strażaków chroniące dłonie podczas akcji ratunkowych
- PN-EN 60903 rękawice chroniące przed porażeniem prądem. Wyróżnia się klasy od 0 do 4, które charakteryzują się różnym stopniem bezpieczeństwa.
- PN-EN 1149-1 – rękawice antyelektrostatyczne
- PN-EN 61340-5-3 – rękawice zabezpieczające sprzęt przed wyładowaniami elektrostatycznymi
- PN-EN 374 – rękawice chroniące przed zagrożeniami chemicznymi i bakteriologicznymi
- PN-EN 388 – rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi (rozdarcie, przecięcie, przekłucie). Wyróżniamy klasy od A do F. Mogą też chronić przed uderzeniami.
- WE 1935/2004 – rękawice dopuszczone do kontaktu z żywnością
Ubrania robocze
Dobór odzieży roboczej dokonujemy podobnie jak w przypadku obuwia. Należy je przed zakupem przymierzyć i chwilę w nich pochodzić. Ubrania robocze nie powinny ograniczać swobody ruchu ani nas uwierać. Ergonomia pracy jest podstawą, a odzież robocza po prostu musi być wygodna. Jeśli pracujemy na zewnątrz, to powinna być też wodoodporna, a w przypadku pracy całorocznej musi zapewniać odpowiedni komfort termiczny. Nie powinniśmy też na niej oszczędzać – pracodawca musi nam ją zapewnić, a jej zakup może doliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Nie znaczy to też, że musimy od razu kupić najdroższą odzież bhp – wybierzmy to, co jest wygodne i gwarantuje odpowiedni poziom bezpieczeństwa.
Spodnie robocze powinny być nieco dłuższe niż nasze normalne ubranie. Powodem tego jest to, że buty BHP są nieco innej konstrukcji niż normalne i inaczej układają się na nich nogawki. Ważne jest, by miały wkomponowane elementy odblaskowe. Fachowcom przydadzą się również liczne kieszenie, do których zmieścimy gwoździe, wkręty i narzędzia ręczne. Spodnie nie powinny być natomiast zbyt szerokie lub wąskie w pasie. Zawsze powinno się nosić pasek – co prawda nie jest on wymagany, ale w sytuacjach krytycznych może okazać się awaryjną uprzężą, za którą ktoś będzie nas mógł złapać.
Kurtka robocza powinna być wodoodporna i dobrana do pory roku. Najlepiej posiadać osobną na zimę oraz osobną na okres wiosna/jesień. Na upalną pogodę przyda się nieprzemakalna peleryna przeciwdeszczowa. Niezbędnym wyposażeniem kurtki są elementy odblaskowe. Dobrze też, by była ona wykonana w kolorze żółtym fluorescencyjnym lub pomarańczowym. Zapewnią one dobrą widoczność nawet podczas pracy w jesiennej szarudze. Należy też dbać o czystość kurtki, gdyż brudne odblaski nie będą odpowiednio spełniać swojej roli.
Koszulki robocze powinny być przede wszystkim wygodne i nie utrudniać ruchów. Nie mogą być też zbyt luźne – istnieje wtedy ryzyko zaczepienia ich lub wciągnięcia przez ruchome elementy maszyn, co grozi poważnym wypadkiem.
