Imadło ślusarskie jest jednym z tych narzędzi, którego nie powinno zabraknąć w żadnym warsztacie. To sprzęt, z jakiego skorzysta doświadczony fachowiec, ale również majsterkowicz amator. Sprawdzamy, czym są imadła ślusarskie, jakie są ich rodzaje, budowa, a także jak wybrać dobre imadło do własnego warsztatu.
Czym są imadła ślusarskie – budowa i zastosowanie
Bezsprzecznie imadła ślusarskie to narzędzia niezwykle przydatne w warsztatach. Ich przeznaczeniem jest mocowanie najróżniejszych przedmiotów, zwykle o budowie metalowej. Z imadeł korzystają ślusarze, mechanicy, ale też inni specjaliści. W końcu jest to sprzęt bezcenny także w przydomowym warsztacie.
Mimo iż na rynku wyróżniamy imadła ślusarskie różne względem budowy czy przeznaczenia, służące pracy z innymi detalami, zawsze jest to sprzęt dostępny wersji stałej oraz obrotowej. Jedne narzędzia możemy montować bezpośrednio do blatu stołu warsztatowego, inne natomiast mają dodatkowy uchwyt zaciskowy pozwalający na tymczasowe przytwierdzenie do powierzchni stołu. Typowe imadło składa się z dwóch części – szczęk ruchomych i stałych, które są odpowiedzialne za stabilizację materiału w trakcie prac, tj.:
- Szczęka stała – odpowiada za przytwierdzenie imadła do warsztatowego stołu.
- Szczęka ruchoma – przesuwa się po wyfrezowanych prowadnicach, równolegle względem części stałej. Jej posuw jest możliwy dzięki śrubie pociągowej z gwintem trapezowym, wkręcanej/wykręcanej przy użyciu pokrętła w gwintowaną tuleję znajdującą się w korpusie szczęki imadła.
Same imadła mają bardzo szeroki zakres zastosowania. Możemy je wykorzystać przy różnorodnych pracach ślusarskich, do których zalicza się między innymi gięcie i nacisk. Jak zauważyliśmy wyżej, narzędzia te sprawdzą się również przy wykonywaniu lżejszych i drobniejszych prac wymagających od nas montażu i unieruchomienia komponentów obróbki, zwłaszcza przedmiotów metalowych.
Jakie imadło ślusarskie wybrać – stałe czy obrotowe?
Jeżeli wybieramy imadło do warsztatu, przede wszystkim musimy zdecydować o rodzaju takiego narzędzia. Jeden z podziałów imadeł ślusarskich wyróżnia narzędzia obrotowe i stałej, tj.:
- Ślusarskie imadła stałe – mocowane na stałe, bez możliwości obrotu podstawy względem stołu warsztatowego.
- Ślusarskie imadła obrotowe – narzędzia z obrotową podstawą, dzięki czemu możemy je dowolnie obracać i ustawiać względem stołu warsztatowego, co zwiększa komfort pracy z imadłem. W zależności od producenta sprzętu obrotowa podstawa może być fabrycznie wbudowana w imadło lub dokupiona i zamocowana osobno. Do podstawy najczęściej mocuje się ją poprzez śruby – zwykłe lub motylkowe.
Z czego powinno być wykonane imadło warsztatowe – stal czy żeliwo?
Jako że podczas pracy imadła narażone są na ogromne obciążenia, duży wpływ na wytrzymałość i trwałość ma materiał wykonania narzędzia. Obciążenia i zbyt mocne dokręcanie śruby imadła podczas montażu przedmiotu mogą bowiem spowodować pęknięcie korpusu szczęki. Najpopularniejsze na rynku są imadła żeliwne i stalowe.
W obu przypadkach mamy jednak do czynienia z materiałami o strukturze gruboziarnistej. O ile imadła ślusarskie z tych materiałów sprawdzą się przy lżejszych pracach, o tyle przy większych obciążeniach mechanicznych mogą one skutkować uszkodzeniem narzędzia, zwłaszcza na cieńszych ściankach.
Dobry stosunek jakości do ceny dają imadła wykonane z żeliwa sferoidalnego. To materiał, w którym oprócz żeliwa znajdują się dodatki węgla, krzemu, magnezu. Jest on mniej kruchy, a przy tym odporny na ściskanie i zginanie. Dobre parametry wytrzymałościowe ma również żeliwo szare, w którego stopie oprócz żelaza (95 proc.) znajduje się też krzem (3 proc.) i węgiel (2 proc.). Oprócz tego to stop o zwiększonej odporności na wibracje, ale bardziej podatny na kruchość i pękanie.
Wysoką trwałość i dużą odporność na obciążenia mechaniczne wykazują także imadła stalowe odlewane z kęsiska lub skuwki. Jest to bowiem materiał, który nie jest poddawany obróbce plastycznej. Jeszcze lepszym wyborem są imadła ze szczękami stworzonymi w technologii kucia matrycowego stali. Taka stal ma strukturę drobnoziarnistą i włóknistą, dzięki czemu jest jeszcze odporniejsza na pęknięcia. W parze z jakością idzie jednak wyższa cena, a więc nie ma potrzeb stosowania takich imadeł w prywatnych warsztatach, aczkolwiek warto je rozważyć w pracowniach, gdzie na dużą skalę wykonuje się profesjonalne prace ślusarskie.
W przypadku przydomowych warsztatów powinniśmy zainwestować w imadła ślusarskie trwałe, wytrzymałe i uniwersalne. Dlatego warto zainteresować się narzędziami z funkcją zintegrowanego kowadła. Oprócz tego możemy skorzystać z różnego wykończenia szczęk. Do wyboru mamy szczęki monolityczne lub przykręcane wkładki, które sprawdzą się zwłaszcza przy mniej wymagających pracach.
Przykręcane do korpusu szczęk wkładki wykonane są hartowanego materiału, mają mniejszą odporność mechaniczną i często ulegają poluzowaniu, ale są za to tańsze i łatwe w montażu. Szczęki monolityczne są stabilniejsze i wytrzymalsze, ale przy tym również stosunkowo drogie w regeneracji. Plus w obu przypadkach jest taki, że w razie uszkodzenia możemy wymienić same części, bez potrzeby zakupu nowego imadła.